Kiçi bolma kişi bol !
KIÇI BOLMA, KIŞI BOL!
Eziz oglum, mähriban gyzym!
Edebi ýaşlykdan öwrenmelidir. Edep ýaşlygy terbiýelemek üçin ata-babalarymyz tarapyndan döredilendir. Çünki, çaga edep-terbiýä mätäçdir, edep-terbiýesiz, öz-özüňden adam bolmak durmuşyň kanunynda ýokdur. Edebiň binýady bolsa akyldyr – ata-babalarymyzyň müňlerçe ýyllaryň dowamynda toplan akyl genji-hazynasydyr. Edep almak şol akyl hazynasynyň içine girmek we ondan göterinip bilen baýlygyňy almakdyr.
Agyrlyk agyrlyk bilen göterilýändir. Ýeňillik agyrlygy göterip bilmez. Akyl hazynasyny götermek üçin özüňde-de akyl üşügi gerekdir. «Akyl ýaşda bolmaz, başda bolar» diýleniniň manysy edep üçin içki – şahsy amatlylygyň bolmalydygyna, edep yzgaryny özüne çekip, ömür gülüni bitýän göwün topragynyň gerekdigine syrygýar.
Boljak oglan ýaşlykdan bellidir.
Edep seniň kämillige hereketlendirijisidir, emma ol diňe seniň özüňde kämillige bolan höwesiň barlygynda netije berip biler. Şonuň üçinem, seniň özüňden, ilkinji nobatda, özüňden kämil çykmak, adam çykmak erki hem küýsegi gerekdir.
Adamzat öz tebigaty boýunça almaga höwesekdir. Her kim almaga höwesek. Adamyň şu tebigatyndanam onuň bagt meselesi çözülýär. Eger sen özüňden berip bilseň, onda saňada bererler. Durmuşdan almak mümkinçiligi bilen adam öz bagtyny kesgitleýär. Diýmek, seniň bagtyň adamlara berip bilýändigiňe baglydyr. Berseň, alarsyň. Alyp bilseň, özüňi bagtly hasaplarsyň. Diýmek, bagtyň şerti, ilki bilen, özgeleri bagtly etmekdedir.
Adamzadyň almaga höweseklik tebigaty ata-babalarymyzyň edep hazynasy babatda-da üýtgewsizligine galsyn! Edepden mümkinçiligiň ýetdiginden köpräk aljak bol! Şonda bagtly bolarsyň, çünki, edep – jemgyýetiň ýaşaýyş kadalarydyr, ol kadalary bilmezden we berjaý etmezden, bagtly bolup bolmaz.
Edebiň ýagşysy ulyny sylamakdyr.
Edebiň başlangyjy ýaşkiçilik edebidir.
Ýaşkiçilik edebi ulynyň uludygyny ykrar etmekden başlanýar. Muny ykrar etmek bolsa, ýaşulynyň öňünde borçludygyňa, oňa ahlak hem gaýry ýörelgelerde boýun bolmalydygyňa düşünmekdir.
Ata-babalarymyz ýaşaýyş üçin ähli zatda ölçegliligiň, rejeliligiň we sazlaşygyň gerekdigini bilipdirler. Ýaşy ulyny sylamak adamlar arasyndaky gatnaşyklary ýaş nukdaýnazaryndan sazlaşdyrmak ýörelgesidir.
Edep – adamyň tebigy-beden ösüşini onuň ruhy ösüşi bilen sepleşdirmekdir.
Edep – adamyň tebigy ösüşini ruhy-edep gymmatlyklary bilen şertlendirmekdir. Eger edep bolmasa, onda adam ruhy şahsyýet däl-de, bary-ýogy beden birligi hökmünde boý alardy, beýle zat adamzat jemgyýetiniň abadanlygyna zeper ýetirer. Çünki, adamzat ýaşaýşy üçin, bir tarapdan, tebigy ösüşe ýol bermek, beýleki tarapdan bolsa, onuň jemgyýet üçin ýaramsyz goşmaça netijelerini aradan aýyrmak gerekdir. Adam bolmak üçin adam terbiýesi – edep gerekdir.
Eziz oglum, mähriban gyzym!
Zynhar, ýaşy ulyny syla!
Ýaşkiçilik möwriti türkmen müçenamasynda, esasan, üç müçäni öz içine alýandyr. Olaryň birinjisi – çagalyk müçesi, ikinjisi ýetginjeklik, üçünjisi bolsa, ýigitlik müçesidir. Elbetde, ýaşkiçilik diýilýän zat öz-özlügiňde däl-de, özüňden ululyk babatda kesgitlenilýän umumy düşünje. Ýaşy özünden uly barka, her kimem ýaşkiçidir. Emma ömrüň nukdaýnazaryndan, ýaşkiçilik, köplenç, şol üç müçä baglanyşykly närsedir. Şonuň üçinem, ýaşkiçilik müçeleriniň hersiniň öz edep şertleri bardyr. Bu şertleriň berjaý edilmegi her birimiziň edepli-kadaly şahsyýet ösüşimiziň ruhy esaslaryny üpjün eder.
Ýaşkiçiligiň ilkinji möwriti bolan çagalygyň öz edep şertleri bardyr. Adamzat çagasy ýedi ýaşyna çenli beden şahsyýeti hökmünde gutarnykly kemala gelýär. Munuň manysy: ol şoňa çenli ene-atasyndan alan gan-gen närselerini doly ýüze çykarýar. Şondan soň galan zatlary – öz ösüşi üçin gerek zatlaryny durmuşdan alyp ugraýar. Durmuşdan diýýänim – daşyny gurşap alýan ýagdaýlardan, adamlaryň göreldesinden we sözlerinden alyp başlaýar. Ata-babalardan galan gymmatlyklar ulgamy bolan edep adama çagalykdan berlip başlanmalydyr. Ýedi we on üç ýaş aralygynda her bir türkmen çagalyk edebiniň kadalaryny özleşdirmelidir.
Ruhnama II kitaby
Eziz oglum, mähriban gyzym!
Edebi ýaşlykdan öwrenmelidir. Edep ýaşlygy terbiýelemek üçin ata-babalarymyz tarapyndan döredilendir. Çünki, çaga edep-terbiýä mätäçdir, edep-terbiýesiz, öz-özüňden adam bolmak durmuşyň kanunynda ýokdur. Edebiň binýady bolsa akyldyr – ata-babalarymyzyň müňlerçe ýyllaryň dowamynda toplan akyl genji-hazynasydyr. Edep almak şol akyl hazynasynyň içine girmek we ondan göterinip bilen baýlygyňy almakdyr.
Agyrlyk agyrlyk bilen göterilýändir. Ýeňillik agyrlygy göterip bilmez. Akyl hazynasyny götermek üçin özüňde-de akyl üşügi gerekdir. «Akyl ýaşda bolmaz, başda bolar» diýleniniň manysy edep üçin içki – şahsy amatlylygyň bolmalydygyna, edep yzgaryny özüne çekip, ömür gülüni bitýän göwün topragynyň gerekdigine syrygýar.
Boljak oglan ýaşlykdan bellidir.
Edep seniň kämillige hereketlendirijisidir, emma ol diňe seniň özüňde kämillige bolan höwesiň barlygynda netije berip biler. Şonuň üçinem, seniň özüňden, ilkinji nobatda, özüňden kämil çykmak, adam çykmak erki hem küýsegi gerekdir.
Adamzat öz tebigaty boýunça almaga höwesekdir. Her kim almaga höwesek. Adamyň şu tebigatyndanam onuň bagt meselesi çözülýär. Eger sen özüňden berip bilseň, onda saňada bererler. Durmuşdan almak mümkinçiligi bilen adam öz bagtyny kesgitleýär. Diýmek, seniň bagtyň adamlara berip bilýändigiňe baglydyr. Berseň, alarsyň. Alyp bilseň, özüňi bagtly hasaplarsyň. Diýmek, bagtyň şerti, ilki bilen, özgeleri bagtly etmekdedir.
Adamzadyň almaga höweseklik tebigaty ata-babalarymyzyň edep hazynasy babatda-da üýtgewsizligine galsyn! Edepden mümkinçiligiň ýetdiginden köpräk aljak bol! Şonda bagtly bolarsyň, çünki, edep – jemgyýetiň ýaşaýyş kadalarydyr, ol kadalary bilmezden we berjaý etmezden, bagtly bolup bolmaz.
Edebiň ýagşysy ulyny sylamakdyr.
Edebiň başlangyjy ýaşkiçilik edebidir.
Ýaşkiçilik edebi ulynyň uludygyny ykrar etmekden başlanýar. Muny ykrar etmek bolsa, ýaşulynyň öňünde borçludygyňa, oňa ahlak hem gaýry ýörelgelerde boýun bolmalydygyňa düşünmekdir.
Ata-babalarymyz ýaşaýyş üçin ähli zatda ölçegliligiň, rejeliligiň we sazlaşygyň gerekdigini bilipdirler. Ýaşy ulyny sylamak adamlar arasyndaky gatnaşyklary ýaş nukdaýnazaryndan sazlaşdyrmak ýörelgesidir.
Edep – adamyň tebigy-beden ösüşini onuň ruhy ösüşi bilen sepleşdirmekdir.
Edep – adamyň tebigy ösüşini ruhy-edep gymmatlyklary bilen şertlendirmekdir. Eger edep bolmasa, onda adam ruhy şahsyýet däl-de, bary-ýogy beden birligi hökmünde boý alardy, beýle zat adamzat jemgyýetiniň abadanlygyna zeper ýetirer. Çünki, adamzat ýaşaýşy üçin, bir tarapdan, tebigy ösüşe ýol bermek, beýleki tarapdan bolsa, onuň jemgyýet üçin ýaramsyz goşmaça netijelerini aradan aýyrmak gerekdir. Adam bolmak üçin adam terbiýesi – edep gerekdir.
Eziz oglum, mähriban gyzym!
Zynhar, ýaşy ulyny syla!
Ýaşkiçilik möwriti türkmen müçenamasynda, esasan, üç müçäni öz içine alýandyr. Olaryň birinjisi – çagalyk müçesi, ikinjisi ýetginjeklik, üçünjisi bolsa, ýigitlik müçesidir. Elbetde, ýaşkiçilik diýilýän zat öz-özlügiňde däl-de, özüňden ululyk babatda kesgitlenilýän umumy düşünje. Ýaşy özünden uly barka, her kimem ýaşkiçidir. Emma ömrüň nukdaýnazaryndan, ýaşkiçilik, köplenç, şol üç müçä baglanyşykly närsedir. Şonuň üçinem, ýaşkiçilik müçeleriniň hersiniň öz edep şertleri bardyr. Bu şertleriň berjaý edilmegi her birimiziň edepli-kadaly şahsyýet ösüşimiziň ruhy esaslaryny üpjün eder.
Ýaşkiçiligiň ilkinji möwriti bolan çagalygyň öz edep şertleri bardyr. Adamzat çagasy ýedi ýaşyna çenli beden şahsyýeti hökmünde gutarnykly kemala gelýär. Munuň manysy: ol şoňa çenli ene-atasyndan alan gan-gen närselerini doly ýüze çykarýar. Şondan soň galan zatlary – öz ösüşi üçin gerek zatlaryny durmuşdan alyp ugraýar. Durmuşdan diýýänim – daşyny gurşap alýan ýagdaýlardan, adamlaryň göreldesinden we sözlerinden alyp başlaýar. Ata-babalardan galan gymmatlyklar ulgamy bolan edep adama çagalykdan berlip başlanmalydyr. Ýedi we on üç ýaş aralygynda her bir türkmen çagalyk edebiniň kadalaryny özleşdirmelidir.
Ruhnama II kitaby
