KESELLIK NÄMEDIR?
Organizmde ähli ulgamlar, organlar, öýjükler, öýjük ýollary we öndürilen
ähli maddalaryň zerrejikleri biri­birinden habardardyr we ajaýyp bir sazlaşygyň
(homeostasis) içindedir. Immunitet ulgamy şu sazlaşygy ynjyklyk bilen
gorar; şu sazlaşyga zyýan ýetirip biljek ýa­da üýtgedip biljek her
görnüşdäki maddany antigen (duşman) hökmünde kabul eder we ýagdaýa
görä, goranma meýilnamasyny işläp düzer. Saglyk ýagdaýyna laýyk
bolmadyk tebigy iýmitler, GM we goşundyly taýyn önümler, ähli lukmançylyk
dermanlary, himiki maddalar (ýuwujy serişde, bedene ideg etme önümleri we
ş.m.) antigen synpyna degişlidir. Şu antigenlerden islendik biri iýmit siňdiriş,
dem alyş ýa­da deri arkaly organizme giren wagty immunitet ulgamy işläp
düzen goranma taktikasyny işe girizer. Kesel sebäplerini bilmeýänler üçin,
immunitet ulgamynyň 'homeostasis'i (sazlaşygy) goramagy kesel hökmünde
görüner we hakyky hassalyk gözden sypdyrylar.
AZ ÇEÝNEMEK
Iýmit siňdiriş, agyzda tüýkülik mäzleriniň bölüp çykarýan fermentleri bilen
başlaýar. Organiki kislotalar, aromatiki (ys beriji) maddalar we duzlar
çeýneme wagtynda fermentler bilen garyşýar we bir bölegi agyzdaky kapilýar
damarlara süzülýär. Uglewodlaryň agyzda başlaýan iýmit siňdirişi aşgazanda
şol bir fermentler bilen dowam eder. Alnan iýmitiň himiki gurluşy hakynda ýygnanan maglumatlar agyzdaky
akupunktura nokatlary arkaly beýnä ugradylýar. Beýni o maglumaty
gözden geçirýär we iýmit siňdirişi şuňa görä meýilleşdirýär. Iýmit nähili gowy
çeýnelse, beýni iýmit siňdiriş ulgamyny o dereje gowy taýynlar. Ýeterlik
çeýnelen iýmitiň tagamy we ysy agyzda dargar we gaýmaga meňzeýän bir zat
(kimus) görnüşine geler. Muny bolsa, 15­40 gezek çeýneme hereketi bilen
gazanyp bolar.
Agyzda köp mukdarda akupunktura nokady bardyr. (Her bir dişiň düýbünde
2 sanysy bardyr). Çeýneme wagtynda iýmitlerden aýrylan energiýa şu
akupunktura nokatlary arkaly bedeniň umumy energiýa dolanşygyna garyşýar.
Şonuň üçin içen wagtyň ýuwdumlap içmek, iýeniň­de çeýnäp­çeýnäp kiçijik
böleklere bölüp iýmek zerurdyr.
Süýt, et suwy, miwe, gök önüm suwy ýa­da şu kiçi ýuwutmalar bilen kabul
edilýär, agyzda ýyladylýar, tüýkülik bilen gowuja garyşandan soňra
ýuwudylýar. Iýmit agyzda ýeterlik mukdarda çeýnelmese, iýmit siňdiriş
ilkinji basgançakdan başlap bozulýar.
Çalt iýýän adam has köp iýmäge mejbur bolar. Çünki beden diňe himiki
gatnaşyklary çözme işi netijesinde dörän energiýany ulanar, agyzdaky
akupunktura nokatlary arkaly iýmitden alynmagy zerur bolan energiýany
ulanyp bilmez. Gowy çeýnelmedik nahar, topbaklar görnüşinde aşgazana
gelýär. Aşgazan şu topbaklary siňdirip bilmez, diňe çüýreder. Täze çörek, ak
çörek (aýratyn hem gan topary «0» üçin) we et bölekleri (aýratyn hem gan
topary «A» üçin) iň zyýanlysydyr.
Aşgazanda çüýremäge başlaýan nahar topbaklary we bölekleri içegelere
gaýdar we şol ýerde çüýremegini dowam eder. Içegelerdäki çüýreme gandaky
leýkositleriň (leýkositler) köpelmegine sebäp bolar. Immunitet ulgamy şu
ýagdaýa garşy goraýyş programmasy işläp düzmäge mejbur bolar. Bu ýalňyş,
her nahar iýlende gaýtalandygyça, immunitet ýetmezligine çenli alyp barar.
Ýöne täze miwe we gök önümleriň düzümlerinde, şäniklerinde we
gabyklarynda şeýle bir howp ýokdur. Bular içegelerde ýaşaýan peýdaly
mikroplary köpeldýär. Şonuň üçin miwe we gök önümleri gabyklary bilen we
birnäçe şänigi bilen birlikde iýmek zerurdyr.
Iýmiti gowy çeýnemegiň peýdalary:
 Nahary gowy çeýneýän, az çeýneýäne görä, has az iýip­içer. Çünki şeýle
etmek bilen iýmitden alnan energiýasyny doly ulandygy bolar.
 Garym­gatym iýlen naharyň zyýany azalar.
 Iýmit siňdiriş möhleti gysgalar.
 Aşgazan, öt haltasy, bagyr we içegeleriň işi aňsatlaşar.
 Has az fermentler (şol sanda insulin) harçlanar.
 Aşgazan, içege, bagyr, öt haltasy, immunitet ulgamy, süýji kesel, çiş, rak,
allergiýa, diş, nerw we ruhy kesellerinden arkaýyn bolunar.
 Bar bolan keseller ýeňlär.
 Semizligiň öňi alnar we ş.m.
Uly alymlar geroina, çilime, alkogola göwün bermek ýaly psihologiki, ruhy
we nerw keselleriniň esasynda az çeýnemäniň ýatanlygy barada pikirdeşdirler.
Gowy çeýnelmedik nahar bagyr, dalak we ýürek üçin agyr bir ýükdür. Bu
organlaryň ýagdaýy bolsa, ruhy deňagramlylyga gönüden­göni täsir edýär.
Ýaşulylarymyz: «Lukmany uly bölüp alan we gowy çeýnemeýän kişi
dälilige duçar bolar»­diýerdiler.
Iýmit siňdirişiň bozulmagy, süýji kesel, aşgazan, içege, bagyr, dalak we ähli
saglyk meselelerinden halas bolmak üçin käte diňe iýmitlenme we çeýneme
endiklerini düzetmek ýeterlik bolup bilýändir.