Gyybat...

Salam hormatly agzalar we gadyrly myhmanlar!
Gyýbat, ynanjymyza we däbimize görä uly günälerden biri bolup, manysy hadysda şeýle beýan edilýär:

Eger siz bir adam hakynda bir mejlisde (2 kişi hem bolup biler) kabir zatlar gepleşyan bolsanyz (erbet niyet bilen gyybatyny etseniz)we şol adam sizin mejlisinizde bolan bolsa we birahat bolsa, hem-de aydan zatlarynyzam dogry bolsa, onda ol gyybat bolyar. Yalnyş bolsa, hem gyybat, hem-de töhmet bolyar.
Ýöne bu yagday ucin umumy manyda rugsat berlen 4 yol bar, olar şeyle:

1-Erbet bir adamy, gerekli yerlere (Polisiya, hakimlik, hukuk we ş.m.) şikayat etmek;

2-Bir işde şariklik etjek adamyn gowy-erbet hemme hasiyetini aytmak;

3-Birine başga birini ginişleyin sypatlandyrmak(meselem, ol kor we agsakdy,...);

4-Erbetlik etmage hemişe dowam edip, şonun bilen hem her yerde owunyan erbet adamy beyleki ynsanlara tanadyp, onun şerinden aga bolmagy aytmak - yagdaylarynda gyybat etmek millet uçin oran peydaly yagdaya gelyar!

Gyybaty etsenem, oz gezegine garaşyp goşulsanam, gyybat edilyan mejlisde gepleman otursanam(gyybaty durdurmaly başarsan) gowy zat dal, sebabi, şol kişinin hakyna cozup ona oz hakynyzdan bir bolek berdiginiz bolar. Gyybat yaly eden hayyr işlerini yok edyan başga erbet hasiyet yokmyka diyyan. Gyybat, ayratynam, Türkmençiligi we ynsanlardaky gozel ahlaklary we agzybir marekani, maşgalany dagadyp biljek in erbet hasiyetlerden biri bolmaly.

Uly alymlardan birinin gyybaty edilip, ona-da habary yetiryaler.
Şol alym oz gyybatyny edyan adamyn oyune gidip, ona gowja naz-nygmatlar peşgeş beripdir, ol adam sebabini soranda:
- Sen menin gyybatymy edip mana gazananja sogaplaryn uly moçberini beryan, menin şujagaz nygmatymy name ucin az goryan!? - diyip soranmyş.
Ol adam bolsa, hem utanyp, hem-de gynanyp, gyybat etmegini goyupdyr. Alymam ona peşgeş bermegini.

Bir ayal bir mesele barada maglumat(hokum) owrenmek ucin Pygamberimizn yanyna baryar we owrenip yzyna gaydyar, şonda Hz.Aişe(r.a.) Pygamberimize:
-Ey, Allanyn ilcisi, bu ayalyn boyy nahili gysga eken!? diyyar, şonda Pygamberimiz:
-Ey, Ayşe!
Gyybat etme! - diyyar, Hz.Ayşe(r.a.) bolsa:
-Ey, Allanyn ilcisi! Men onda bar bolan zady aytdym, ahyryn!? - diydi. Muna jogap hokmunde Pygamberimiz:
-Hawa, sen onda bolan zady aydanyn ucin gyybat boldy. Onda bolmadyk zady aydan bolsan welin, ona tohmet atardyn!(hem tohmet, hem gyybat)

Magtymgulydan gyýbat barada goşgy:

GYBATKEŞ

Ruzy-magşar şikat eder tiliňden,
Ryswalygyň budur seniň, gybatkeş!
Ömrüň ele berme, azma yoluňdan,
Agyrtmagyl iliň-günüň, gybatkeş!

Bulut dek küküräp, bark kimin gürlär,
Gähi buzdan tagtlar, ataşdan yerler,
Gatyr dek içyanlar, bugra dek marlar,
Bedeniňden sorar ganyň, gybatkeş!

Halyň gören hayran bolup aglarlar,
Özüň Syjjyn atly jayda baglarlar,
Tiliň çekip, demir bile daglarlar,
Gara bolar şol gün Günüň, gybatkeş!

Yaman söz ayradyr yagşy dostuňdan,
Günähiň agramy basar üstüňden,
Jähennem içinde tamug astyndan,
Peleklere çykar üynüň, gybatkeş!

Malekler göterip, gürzler urarlar,
Endamyňdan suw dek akar zäherler,
Haşlaşyp durarlar yanyňda marlar,
Endamyňdan sorar ganyň, gybatkeş!

Bir dem gutulmaz sen, tamug naryndan,
Teniňe yayylan yylan zährinden,
Şol azabyň hasratyndan, zaryndan,
Peleklere çykar üynüň, gybatkeş!

Orun biyrler saňa eltip bir jayda,
Günüň geçer gije-gündiz hay-wayda,
Azabyň artdyrar seniň her ayda,
Çilimkeş hemradyr-yanyň gybatkeş!

Ruysyya sen magşar güni kerime,
Taňry sowabyňdan alar jerime,
İmansyz ten idip elter jehime,
Gile eder senden janyň, gybatkeş!

Magtymguly diÿer iliň gözünden
Düşübän, hor bolsaň, görgül özüňden,
Tiliňni çekmeseň haram sözüňden,
Belli, bibat bolar diňiň, gybatkeş!

Çeşme : www.yslam.info