Adamzadyň ilkinji kitaby, Musanyň on tabşyrygy ýazylan daşlar hasaplanýar.
Gutenberg kitaplaryň ýaýramagyna mümkinçilik berýän enjam oýlap tapmaga synanyşdy. Harplar gaty materialdan kesilipdi, mysal üçin agaç tabakda boýaldy we üstünde kagyz ulanyldy. Bu usul nagyş diýilýärdi. Esasan, orta asyrlara çenli monastyrlardaky monahlar kitap hat alyşmak bilen meşgullanýardylar.
Gutenbergiň ene-atasy baý adamlardy, olar Mainz tagtasynda - burgomistratdy. Aýdylyşyna görä, annohan Erfurt uniwersitetinde leksiýalara gatnaşypdyr. Takmynan 20 ýaşynda Strasburga gitdi. Daşary ýurtda oňa kynçylyk çekýärdi, asylly gelip çykyşy artykmaçlyk bermedi. Gadymy döwürde Maýnsdaky ata-babalary öz teňňelerini çap edipdirler, şaý-sepler ýasapdyrlar, şonuň üçin ýigit şaý-sepleri öwrenip başlapdyr. Derrew gowy ussat boldy, ajaýyp ýalpyldawuk aýnalar we elinden bezeg daşlary çykdy.
Şol ýerde annohan printerleriň işleýşini gördi we plitalara harplar bilen oýupdy. Tagtalardan birini alyp, prosesi nädip ýönekeýleşdirmelidigini göz öňüne getirip, uzak wagtlap gözden geçirdi. Ilki bilen, şol döwrüň ýyl ýazgylarynda şaýatlyk edişi ýaly, tagtalary kesdi, sözlemleri, sözleri aýyrdy we kem-kemden aýratyn hat ýazmaga geldi. Indi elipbiýiň köp harplaryny ýasamak, öýjüklere salmak galdy - tipografiki toplum taýýar. Şeýlelik bilen ýazuw görnüşi oýlanyp tapyldy.
Germaniýanyň kiçi şäheri Mainz tipografiýanyň bäşligi hasaplanýar. 1397-nji ýylda, beýleki çeşmelere görä - 1400-nji ýylda çaphanany oýlap tapyjy Johannesohannes Gutenberg dünýä indi. Bu enjam peýda bolmanka, kitap ullakan baýlyk, seýrek hasaplanýar we ýokary baha berilýärdi. Kitabyň bir nusgasyny öndürmek üçin birnäçe aý gerek boldy, käte kätipler we sungat işgärleri üçin birnäçe ýyllap zähmet çekdi. Diňe gaty baý adamyň kitaphanasyna eýe bolmagy mümkin.
Gynansagam, agaç harplar çalt başa barmady. Bize başga, has çydamly material gerekdi. Annohan Maýnza gaýdyp geldi. Şrift üçin material tapyp, galaýyda oturdy we ony harp - harp görnüşinde taşlap başlady. Bu ikinji oýlap tapyşdy! Baý raýat annohan Fust kitap çap etmekden girdeji gazanmak pikirini halaýan çaphana döretmek baradaky teklibine jogap berdi. Şertnama notarius tarapyndan gol çekildi, pul bölünip berildi we annohan işe başlady.
1455-nji ýylyň 24-nji awgustynda Gutenberg Injili latyn dilinde iki tomda çap etdi. Kitapdaky baş harplar adatça el bilen çekilipdir. Bu ilkinji çap edilen neşir. Emma Gutenberg ýa-da ýoldaşy Fust munuň üçin pul gazanyp bilmedi - täze kitaplar hasaplaýan islegini kabul etmedi.
Fust Gutenbergiň garşysyna kazyýet işi açdy we kazyýetiň karary bilen karzy sebäpli ähli emlägini özüne gaýtaryp berdi. Fustyň çaphanasy we täze ýoldaşy Şöffer Maýnsda peýda boldy.
Emma Gutenberg ýüz öwürmedi, karzyna girdi, başga bir neşirýat döretdi we latyn grammatikasy kitabyny çap etdi, senenamalar, Zebur - bary-ýogy 50 kitap. Hisöne ömründe hiç hili baýrak we ykrar edilmedi we ýuwaşlyk bilen şöhratda öldi.
Duşmany Fusta gynançly ykbaly başdan geçirdi - Pari Parisde, typografiki çap etmegi şeýtan işi hasaplaýan monahlaryň ýazgarmagyna görä, ol türmä iberilip, galan günlerini geçirdi.
Diňe 1804-nji ýylda Napoleonyň goldawy bilen Europeewropanyň ilkinji çapçysy Gutenbergiň ýadygärligi üçin pul ýygnap başlady. Şol günden bäri onuň ady taryha girdi.
Johannes Gutenberg - Tipografiýa döredijisi
Bilim,
qwerty1
tarapyndan
16-10-2021, 12:42